Frak, żakiet oraz surdut to elementy męskiego stroju formalnego – są to różne rodzaje marynarek. Choć wszystkie kojarzone są słusznie ze strojem wieczorowym, to różnią się stopniem formalności. W świecie klasycznej męskiej elegancji obowiązują konkretne reguły dotyczące doboru stroju do okazji. W poniższym artykule przedstawione zostaną podstawowe różnice między frakiem, żakietem oraz surdutem, a także zaprezentowane zostaną porady dotyczące doboru tych elementów garderoby do poziomu formalności danej uroczystości.
Frak
Pośród omawianych elementów garderoby, to frak jest tym najbardziej formalnym i eleganckim. Docelowo, powinien być używany przy okazjach szczególnie uroczystych, takich jak śluby, wykwintne bale czy bankiety. Jak wiele eleganckich strojów, frak wywodzi się z kultury angielskiej. Obecnie frak jest popularny na całym świecie jako strój wyłącznie wieczorowy, zarezerwowany na najznamienitsze okazje. Sytuacji, w których pojawienie się we fraku za dnia nie jest nietaktem, jest mało, a można do nich zaliczyć przykładowo audiencje u króla czy papieża. Poza oficjalnymi okazjami wieczorowymi, frak jest zwyczajowym ubiorem dyrygentów podczas koncertów, zawodowych tancerzy podczas turniejów oraz kelnerów w wykwintnych restauracjach.
W skład fraka wchodzą:
- charakterystyczna marynarka o długich połach, które przypominają ogon jaskółki. Marynarka posiada z przodu równoległe rzędy guzików, ale zwyczajowo nie jest zapinana. Wyłogi fraka zdobione są błyszczącą satyną,
- spodnie bez mankietów, posiadające dwa lampasy, które ozdabiają szew boczny,
- podtrzymujące spodnie szelki,
- biała kamizelka z pikowej bawełny,
- biała usztywniona z przodu koszula, z kołnierzykiem z zagiętymi rożkami.
Do akcesoriów uzupełniających należą:
- biała mucha,
- czarne lakierki,
- czarne skarpety,
- zegarek na łancuszku,
- biała poszetka w brustaszy.
Marynarka oraz spodnie powinny być wykonane z wysokiej jakości materiałów takich jak jedwab lub wełna.
Surdut
Zdecydowanie mniej formalny od fraka, surdut jest rodzajem marynarki. Charakteryzuje się większą długością od standardowej marynarki garniturowej, sięga do kolan. Szczyt popularności przeżywał w XIX I na początku XX wieku, będąc traktowanym jako strój zarówno dzienny jak i wieczorowy. Obecnie noszony jako odzienie dzienne na uroczystości takie jak śluby. Noszone są stosunkowo rzadko, ponieważ w dzisiejszych z powodzeniem zastępowane są przez żakiety.
Surdut to dopasowany dwurzędowy płaszcz z długimi rękawami i rozcięciem z tyłu zakończonym guzikami. Surdut od klasycznej przedłużanej marynarki różni się przede wszystkim budową klap – w surducie klapy są zamknięte wyłożone jedwabiem. Zazwyczaj wykonany jest z wełny. Początkowo, standardowym kolorem dla surduta był czarny, natomiast w erze wiktoriańskiej pojawiły się także surduty granatowe i grafitowe. Na okazje bardziej formalne, pod surdutem noszono kamizelki, zwykle dopasowane kolorystycznie. Choć obecnie przyjmuje się, że surdut powinien sięgać do kolan, na przestrzeni lat preferowana długość zmieniała się zależnie od obowiązujących trendów. Charakterystyczną cechą budowy surduta jest brak kieszeni na zewnątrz. z wyjątkiem pojawiającej się niekiedy małej kieszonki na chusteczkę. Kieszenie były zlokalizowane po wewnętrznej części płaszcza, podobnie do tych w tradycyjnej dzisiejszej marynarce. Guziki surduta są zawsze pokryte tkaniną, zwykle tą samą, którą wyłożone są klapy oraz wewnętrzna część mankietu. W tylnej części występuje jedno rozcięcie, nad którym znajdują się dwa guziki.
Cały strój w skład którego wchodził surdut uwzględnia dodatkowo białą koszulę, spodnie podtrzymywane szelkami oraz krawat na szyi. Cały zestaw stanowi taktowny, choć obecnie mało popularny, strój na uroczystości odbywające się za dnia.
Żakiet
Żakiet podobnie jak surdut i frak jest strojem formalnym. Analogicznie do surduta jest przeznaczony do uroczystości dziennych – nie wypada go nosić po zmroku. Z uwagi na podobieństwo dodatków oraz przeznaczenie, używany jest w sposób analogiczny do surduta, ale w ostatnich latach cieszy się dużo większą popularnością. Żakiet zwany też jest dziennym frakiem, z powodu podobnego wyglądu. Historycznie żakiet pojawił się jako odmiana surduta z wyciętym przodem, co miało ułatwić jazdę konno.
W przeciwieństwie do fraka i surduta, żakiety są jednorzędowe. Występują w kolorach czarnym lub bardzo ciemnym grafitowym. Klapy żakietu mogą być zarówno otwarte jak i zamknięte i zazwyczaj nie są wyłożone jedwabiem. Żakiety zwykle posiadają kieszonkę zewnętrzną przeznaczoną do umieszczenia w niej chusteczki, a rękawy są zakończone czterema guzikami.
Strój z wykorzystaniem żakietu dopełniany jest podobnie do tego z wykorzystaniem surduta – kamizelką, spodniami na szelkach, białą koszulą i krawatem.
Frak, żakiet i surdut – podsumowanie różnic.
Wszystkie stroje należą do kategorii formalnych. Najbardziej formalny z trójki jest frak – przeznaczony do uroczystości wieczorowych – bale, bankiety. Pozostałe dwa to stroje przeznaczone na uroczystości dzienne – letnie wesela, spotkania z przywódcami. Poza przeznaczeniem, wszystkie trzy rodzaje strojów są stosunkowo podobnej budowy i nie różnią się od siebie znacznie – dlatego bywają często mylone. Ich wspólną cechą jest obecny w talii szew, który nadaje im odpowiedni kształt. Surdut jest najbardziej “zabudowanym” z omawianych marynarek – żakiet oraz frak mają wycięty przód. Kolejną różnicą jest budowa guzików – frak i surdut są dwurzędowe, a żakiet jednorzędowy. Surdut i żakiet mogą być zapinane, natomiast frak nie. Kolejną różnicą jest dostępność marynarek w różnych kolorach – fraki mogą być czarne lub ciemnogranatowe, żakiety czarne lub ciemnografitowe, a surduty czarne, grafitowe lub ciemnogranatowe. Ponadto, stroje różnią się od siebie również budową klap – we fraku i surducie są zamknięte, natomiast w żakietach mogą być zarówno otwarte jak i zamknięte, aczkolwiek zamknięte wskazują na bardziej formalne warianty żakietów. Choć wydaje się, że różnic jest sporo, w rzeczywistości są one bardzo subtelne i często niezauważalne dla niewprawionego oka. Jednakże, zapoznanie się z nimi pozwoli uchronić się przed popełnieniem pomyłek przy planowaniu eleganckich męskich kreacji w przyszłości.