Mormon – tajemnice wiary, historii i życia codziennego

Kim są mormoni? Historia i podstawy wiary

Początki ruchu mormońskiego – objawienie, które zmieniło duchową mapę Ameryki

W pierwszej połowie XIX wieku, w wirze religijnego przebudzenia znanego jako Drugie Wielkie Przebudzenie w Stanach Zjednoczonych, pojawił się młody człowiek, który twierdził, że miał kontakt z boską istotą i aniołami. Joseph Smith, urodzony w 1805 roku w stanie Vermont, został prorokiem nowej religii, która wkrótce miała zyskać miliony wyznawców na całym świecie. Wszystko zaczęło się w 1820 roku, kiedy – jak sam opowiadał – modlił się w lesie, prosząc Boga o wskazanie, która z istniejących religii jest prawdziwa.

Według relacji Smitha, ukazał mu się Bóg Ojciec i Jezus Chrystus, którzy powiedzieli mu, że żadna z istniejących religii nie jest w pełni prawdziwa i że to właśnie on został wybrany, aby przywrócić pełnię ewangelii. Kilka lat później, w 1823 roku, odwiedził go anioł Moroni, który miał przekazać mu informacje o złotych płytach zawierających zapisy starożytnych proroków żyjących na kontynencie amerykańskim.

Z tych płyt, przy pomocy tzw. kamieni widzenia (Urim i Tumim), Joseph Smith miał przetłumaczyć tekst, który stał się Księgą Mormona – jednym z głównych świętych pism tej nowej religii. W 1830 roku oficjalnie założył Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (ang. The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, w skrócie LDS), który do dziś pozostaje najważniejszym nurtem mormonizmu.

Księga Mormona – drugi świadek Chrystusa?

Księga Mormona to według wierzeń mormonów święte pismo równe Biblii, które stanowi zapis historii dawnych mieszkańców Ameryki – Lamanitów i Nefitów, potomków Izraelitów, którzy przybyli na ten kontynent około 600 r. p.n.e. Tekst opisuje ich dzieje, wojny, upadki i objawienia, aż do momentu, gdy sam Jezus Chrystus – po swoim zmartwychwstaniu – miał pojawić się wśród nich i nauczać.

Mormoni wierzą, że Księga Mormona została zachowana przez proroka Mormona i jego syna Moroniego, który ukrył złote płyty, aby mogły zostać odnalezione przez Josepha Smitha w czasach ostatecznych. Tekst ten ma być „drugim świadkiem Chrystusa”, uzupełniającym Biblię, który przywraca pierwotną czystość nauk ewangelicznych.

Księga Mormona to nie tylko duchowy dokument – to także klucz do zrozumienia duchowej misji Ameryki w planie zbawienia według mormońskiej teologii. Ukazuje kontynent amerykański jako ziemię obiecaną dla wiernych, miejsce, gdzie ma się dokonać ostateczne przywrócenie Bożego Królestwa.

Główne zasady wiary mormonów – nie tylko Biblia i modlitwa

Mormoni, choć identyfikują się jako chrześcijanie, mają unikalny zestaw wierzeń, który odróżnia ich od katolików, protestantów czy prawosławnych. Centralną postacią ich wiary jest Jezus Chrystus jako Zbawiciel, ale równie ważne miejsce zajmuje prorok Joseph Smith i jego objawienia.

Do kluczowych zasad wiary mormońskiej należą:

Wiara w Trójcę jako trzy odrębne istoty – Bóg Ojciec, Jezus Chrystus i Duch Święty nie są jedną istotą, jak w tradycyjnej doktrynie, ale trzema oddzielnymi, zjednoczonymi w celu i woli.
Objawienie ciągłe – Bóg nie przestał mówić do ludzi w czasach biblijnych. Mormoni wierzą, że objawienia trwają nadal i że żyjący prorok (obecnie prezydent Kościoła) może otrzymywać nowe wskazania dla całego Kościoła.
Plan zbawienia – zakłada istnienie przedludzkiej egzystencji duszy, ziemskiej próby, śmierci, świata duchów, zmartwychwstania i wiecznego życia. Po śmierci dusze trafiają do różnych „poziomów” nieba – tzw. królestwa niebieskie – w zależności od swego duchowego rozwoju.
Chrzest za zmarłych – jedna z najbardziej kontrowersyjnych praktyk, w której żywi członkowie Kościoła przyjmują chrzest „w imieniu” zmarłych, dając im szansę przyjęcia ewangelii w świecie duchowym.

Mormoni uczą też, że człowiek może osiągnąć boskość, rozwijając się duchowo aż do stanu, w którym będzie mógł współdziałać z Bogiem w tworzeniu i rządzeniu światem – to koncepcja zwana egzaltacją.

Rola proroków i przywództwa – Bóg nadal mówi?

W centrum organizacyjnym i duchowym Kościoła mormońskiego znajduje się Prorok – Prezydent Kościoła, uznawany za bezpośredniego następcę Josepha Smitha. Jest on wspierany przez Radę Dwunastu Apostołów oraz Siedemdziesięciu Starszych, tworzących strukturę przypominającą hierarchię znaną z czasów nowotestamentowych.

Prorok może ogłaszać nowe objawienia, które stają się oficjalną doktryną Kościoła, jeśli zostaną przyjęte przez pozostałe ciała przywódcze. Dzięki temu mormonizm jest religią dynamiczną, zdolną do dostosowywania się do zmieniających się czasów, ale bez rezygnacji z kluczowych zasad wiary.

Tę zdolność do duchowej aktualizacji Kościół pokazał m.in. w 1978 roku, kiedy – po objawieniu – zniesiono zakaz udzielania kapłaństwa osobom czarnoskórym, który obowiązywał przez wiele dziesięcioleci.

Bóg, Jezus i Duch Święty – jak mormoni widzą boskość?

Mormońska koncepcja Boga różni się od tej przyjętej w większości nurtów chrześcijaństwa. Bóg Ojciec posiada fizyczne, uwielbione ciało, podobnie jak Jezus Chrystus. Duch Święty natomiast jest istotą duchową, niemającą ciała, która może przebywać z człowiekiem, prowadzić go i napełniać inspiracją.

Mormoni uczą, że Bóg był kiedyś człowiekiem, który osiągnął boskość, co ma swoje korzenie w naukach Josepha Smitha: „Jak Bóg jest teraz, tak człowiek może się stać.” To oznacza, że człowiek ma potencjał stania się podobnym Bogu, przez doskonalenie, wierność i posłuszeństwo Bożym przykazaniom.

Taka wizja boskości i człowieczeństwa nadaje głębokie znaczenie codziennemu życiu – każda decyzja, każdy akt wiary staje się krokiem w kierunku duchowej wieczności, w której nie tylko zbawienie, ale i udział w boskiej naturze staje się celem najwyższym.

Wszystko to sprawia, że mormonizm, choć często mylnie postrzegany jako jedna z wielu sekt czy margines chrześcijaństwa, jest w istocie kompletną, rozbudowaną doktryną religijną, łączącą elementy objawienia, filozofii, teologii i praktyki duchowej. Ruch, który rozpoczął się od objawienia w lesie, przekształcił się w globalną wspólnotę religijną liczącą miliony wyznawców, z własną historią, świątyniami, świętymi pismami i duchowością, która – mimo kontrowersji – fascynuje swoją oryginalnością i siłą przetrwania.

Życie codzienne i wartości mormonów – od rodziny po misje

Codzienne praktyki religijne – jak mormoni żyją swoją wiarą?

Choć mormonizm wyrósł na objawieniach i proroczych wizjach, jego siła i trwałość wynikają z codziennego, konsekwentnego stylu życia, który integruje duchowość z każdą dziedziną codzienności. Dla wyznawców Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich wiara nie kończy się na nabożeństwie w niedzielę – ona przenika każdą myśl, decyzję i czynność.

Mormoni codziennie:

modlą się rano i wieczorem, często także z rodziną,
czytają pisma święte – Biblię, Księgę Mormona i inne kanoniczne teksty Kościoła,
podejmują osobistą refleksję i planowanie duchowe,
uczą dzieci zasad moralnych i ewangelicznych.

Szczególne znaczenie ma niedziela – dzień poświęcony na wspólne zgromadzenie sakramentalne, które odbywa się w lokalnym budynku kościelnym i trwa zazwyczaj trzy godziny. W jego trakcie uczestnicy:

przyjmują sakrament chleba i wody,
słuchają przemówień członków wspólnoty (nie ma stałego duchowieństwa!),
uczestniczą w lekcjach dla dzieci, młodzieży i dorosłych.

W ciągu tygodnia odbywają się też spotkania organizacyjne, działania charytatywne i odwiedziny duszpasterskie – czyli tzw. służba sąsiedzka (ministering), w której członkowie wspierają się nawzajem. Ten intensywny rytm życia duchowego sprawia, że mormoni są znani ze swojej silnej wspólnotowości i zaangażowania religijnego.

Rodzina – centrum duchowości i główny „Kościół domowy”

Jedną z najbardziej charakterystycznych cech życia mormońskiego jest ekstremalnie silne przywiązanie do wartości rodzinnych. Dla mormonów rodzina to centrum duchowego istnienia, coś więcej niż społeczna komórka – to wieczna jednostka, która może trwać poza granicami śmierci.

Mormoni wierzą, że małżeństwa i rodziny mogą zostać „zapieczętowane” w świątyni, co oznacza, że pozostaną razem nie tylko w życiu doczesnym, ale również w życiu wiecznym. Dlatego tak wielką wagę przykładają do:

wczesnego zawierania małżeństw,
posiadania licznych dzieci,
wspólnego spędzania czasu (np. „wieczór rodzinny” raz w tygodniu – Family Home Evening),
wzajemnego wspierania się w rozwoju duchowym.

Ojciec i matka pełnią razem rolę duchowych liderów domowego Kościoła, ucząc dzieci wartości moralnych, zasad wiary i odpowiedzialności. Dzieci już od najmłodszych lat uczestniczą w zajęciach kościelnych, uczą się czytać Księgę Mormona i rozwijać cnoty takie jak szczerość, pracowitość, czystość, wdzięczność i pokora.

Mormonizm postrzega seksualność jako świętą, ale dopuszczalną wyłącznie w małżeństwie. Dlatego tak silny jest nacisk na czystość przedmałżeńską, wierność małżeńską i unikanie pornografii. Styl życia oparty na tych zasadach bywa postrzegany jako konserwatywny, ale dla mormonów to forma duchowej dyscypliny i szacunku wobec ciała jako świątyni Boga.

Styl życia – czego nie wolno, a co jest zalecane?

Życie mormona podlega jasnym regułom etycznym i fizycznym, które mają służyć zdrowiu, czystości duchowej i harmonii z wolą Bożą. Ich źródłem jest m.in. objawienie znane jako „Słowo Mądrości” (Word of Wisdom), otrzymane przez Josepha Smitha w 1833 roku.

Zgodnie z tym objawieniem mormoni powstrzymują się od:

picia alkoholu,
palenia tytoniu,
spożywania kawy i herbaty zawierających kofeinę,
używania narkotyków i niektórych leków psychotropowych bez wskazań lekarskich.

Zalecane są natomiast:

umiarkowanie w jedzeniu,
roślinna dieta,
aktywność fizyczna,
duchowa czystość,
codzienne praktyki religijne i pozytywne myślenie.

Mormoni unikają również:

hazardu,
pornografii,
wulgaryzmów,
przekleństw,
nieuczciwości w życiu codziennym i zawodowym.

Taki styl życia sprawia, że mormoni cieszą się opinią ludzi uczciwych, pracowitych i rodzinnych, choć w oczach niektórych mogą uchodzić za „zbyt grzecznych” czy wręcz surowych. Dla nich jednak to nie ograniczenie, lecz świadome kształtowanie charakteru i zbliżanie się do ideału duchowego.

Misje mormońskie – wiara w działaniu

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli mormonizmu na całym świecie są misjonarze w białych koszulach i krawatach, chodzący po ulicach, odwiedzający domy, prowadzący rozmowy o Bogu i Jezusie. Każdy młody mormon – chłopcy od 18. roku życia i dziewczęta od 19. – może zgłosić się na misję, która trwa od 18 miesięcy do 2 lat.

Misja to nie tylko religijny obowiązek, ale również inwestycja duchowa, społeczna i emocjonalna. Misjonarze:

uczą się języków obcych,
pracują w nieznanych kulturach,
prowadzą rozmowy o wierze,
organizują pomoc humanitarną i edukacyjną.

Misjonarze nie otrzymują za to wynagrodzenia – ich rodziny (lub Kościół) pokrywają koszty misji, traktując ją jako formę duchowej służby. W wielu krajach świata to właśnie kontakt z misjonarzami jest pierwszym doświadczeniem ludzi z mormonizmem – a ich uprzejmość, schludny wygląd i zaangażowanie robią ogromne wrażenie.

Po powrocie do domu byli misjonarze cieszą się wysokim prestiżem w społeczności, często szybciej zakładają rodziny i podejmują obowiązki kościelne.

Społeczność i wzajemna pomoc – Kościół jako żywa rodzina

Jedną z najbardziej uderzających cech życia mormonów jest wysoki poziom wspólnotowości. W ich wizji Kościół to nie instytucja, lecz społeczność wiernych, którzy wspierają się we wszystkim – od duchowego wzrostu po codzienne wyzwania życia.

Struktura Kościoła opiera się na lokalnych jednostkach zwanych gromadami (wards) i większych regionach zwanych stawami (stakes). Każda gromada działa jak miniaturowa parafia, ale bez zawodowego duchowieństwa – funkcje przywódcze pełnią zwykli członkowie wspólnoty, powoływani tymczasowo przez Kościół.

Członkowie wspólnoty:

wspólnie uczą dzieci,
opiekują się chorymi i starszymi,
organizują zbiórki i pomoc finansową,
dzielą się posiłkami, ubraniami, a nawet opieką nad dziećmi.

W sytuacjach kryzysowych – choroba, pożar, bezrobocie – pomoc wspólnoty jest natychmiastowa i konkretna. Mormoni wierzą, że wszyscy jesteśmy duchowym rodzeństwem, a wzajemna pomoc to przejaw prawdziwej miłości chrześcijańskiej.

Ta duchowa i praktyczna bliskość sprawia, że wiele osób, które dołączają do Kościoła, mówi o poczuciu bezpieczeństwa, wsparcia i celu – czymś, czego wcześniej nie doświadczyli w życiu duchowym czy społecznym.

W mormońskim świecie nie jesteś sam – i to właśnie ta zasada, bardziej niż jakakolwiek doktryna teologiczna, przyciąga i utrzymuje wielu wyznawców. Bo wiara, która przekłada się na codzienną miłość, opiekę i zaufanie, to wiara żywa – i właśnie takiej mormoni starają się być świadkami.

Mormoni dziś – kontrowersje, rozwój i wpływ na kulturę

Globalna ekspansja Kościoła – gdzie są mormoni i ilu ich jest?

Choć mormonizm narodził się w Stanach Zjednoczonych, dziś jest to religia o globalnym zasięgu, z członkami i misjonarzami działającymi niemal na wszystkich kontynentach. Według danych Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich liczba wyznawców na świecie przekroczyła 17 milionów, z czego ponad 6 milionów mieszka w USA, a reszta rozproszona jest w Ameryce Południowej, Azji, Afryce i Europie.

Największe wspólnoty poza USA znajdują się w:

Meksyku – ponad 1,5 miliona członków,
Brazylia – ponad 1,4 miliona,
Filipiny, Peru, Chile, Argentyna, Nigeria – każda z tych krajów ma od 200 do 800 tysięcy wyznawców.

W Europie Kościół działa aktywnie w Wielkiej Brytanii, Niemczech i Francji, ale również w Polsce, gdzie istnieją zarejestrowane gminy, budynki kościelne i lokalne społeczności.

Co ciekawe, mormoni są jedną z niewielu grup religijnych, która prowadzi własne, centralnie kontrolowane statystyki członkostwa, a liczba ta obejmuje wszystkich ochrzczonych (od 8. roku życia), niezależnie od późniejszego poziomu zaangażowania. Dzięki bardzo silnej organizacji misyjnej, Kościół stale pozyskuje nowych członków, choć – jak przyznają także źródła wewnętrzne – wiele osób odchodzi lub przestaje być aktywna.

Mimo to struktura Kościoła pozostaje silna, a liczba budowanych świątyń, seminariów, uczelni i centrów pomocy humanitarnej rośnie z każdym rokiem.

Ruchy odłamowe – kiedy mormonizm się dzieli

Nie wszyscy, którzy uznają Księgę Mormona, są członkami Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. Po śmierci Josepha Smitha w 1844 roku doszło do podziału, który dał początek licznym odłamom mormonizmu, z których tylko niektóre przetrwały do dziś.

Największe z nich to:

Społeczność Chrystusa (Community of Christ) – bardziej liberalna organizacja z siedzibą w stanie Missouri. Odmienne poglądy na temat kapłaństwa kobiet, Trójcy Świętej i pism świętych.
Fundamentalistyczny Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (FLDS) – najbardziej znany z powodu kontrowersyjnej praktyki poligamii, która została oficjalnie zakazana przez główny Kościół w 1890 roku. FLDS jest organizacją nielegalną w wielu stanach USA i była wielokrotnie oskarżana o łamanie praw człowieka.
Mniejsze społeczności rodowe – które trwają w izolacji i prowadzą życie w zgodzie z pierwotnymi naukami Smitha, w tym poligamią i surową interpretacją prawa religijnego.

Oficjalny Kościół LDS odcina się od tych odłamów, ale w świadomości społecznej często są one mylone z głównym nurtem, co prowadzi do nieporozumień i stereotypów.

Kontrowersje – poligamia, LGBT, rola kobiet

Jak każda religia, mormonizm mierzy się z kontrowersjami, które wynikają zarówno z historii, jak i z obecnych wyzwań kulturowych. Najczęściej poruszane tematy to:

Poligamia – przez wiele lat była praktykowana wśród mormonów, jako „objawiona” przez Boga Josephowi Smithowi. Oficjalnie zakazano jej w 1890 roku, ale temat ten wciąż wzbudza emocje. Historyczna poligamia często służy krytykom jako dowód patriarchalizmu lub ekstremizmu, mimo że Kościół od ponad wieku jej nie uznaje.

Równość płci – mormonki nie mogą pełnić funkcji kapłańskich (czyli nie otrzymują „kapłaństwa Melchizedekowego”), co jest odbierane przez część środowisk jako dyskryminacja. Kobiety pełnią jednak ważne role organizacyjne i duszpasterskie, prowadzą własne organizacje i programy pomocowe.

LGBTQ+ – oficjalna doktryna Kościoła LDS potępia praktykowanie związków homoseksualnych i naucza, że małżeństwo to związek wyłącznie kobiety i mężczyzny. Osoby nieheteronormatywne mogą być członkami Kościoła, o ile pozostają w celibacie. Ten temat budzi duże napięcia, zwłaszcza wśród młodych mormonów i był przedmiotem licznych protestów oraz odejść z Kościoła.

Mimo kontrowersji, Kościół deklaruje wolę dialogu, szacunku i miłości wobec wszystkich ludzi, niezależnie od ich orientacji czy przekonań. Od kilku lat powstają również wewnątrzkościelne grupy wsparcia dla osób LGBTQ+, próbujące pogodzić wiarę z tożsamością.

Mormoni w kulturze popularnej – od musicali po science fiction

Choć mormoni stanowią niewielki procent światowej populacji, ich wpływ na amerykańską i światową kulturę jest nieproporcjonalnie duży. Znani są z dyscypliny, przedsiębiorczości, edukacji i aktywności medialnej.

W popkulturze mormoni pojawiają się zarówno w formach poważnych, jak i satyrycznych. Najbardziej znanym przykładem jest musical „The Book of Mormon”, stworzony przez twórców „South Parku” – choć pełen ironii i kontrowersji, paradoksalnie przyciągnął uwagę tysięcy osób do prawdziwego Kościoła, a misjonarze rozdawali przed spektaklami Księgę Mormona.

Znani mormoni w przestrzeni publicznej to m.in.:

Mitt Romney – senator i były kandydat na prezydenta USA,
Stephenie Meyer – autorka „Zmierzchu”,
Gladys Knight – gwiazda muzyki gospel,
David Archuleta, wokalista i uczestnik American Idol.

W Hollywood działa wiele mormońskich aktorów, reżyserów i producentów, a także niezależnych studiów filmowych produkujących filmy o wartościach rodzinnych i duchowych.

Co ciekawe, Kościół LDS prowadzi własną telewizję, platformy VOD i kanały YouTube, a także nowoczesne kampanie reklamowe – wszystko po to, by przedstawić swoją tożsamość w sposób przystępny i inspirujący, szczególnie młodym pokoleniom.

Jak Kościół odpowiada na wyzwania współczesnego świata?

W dobie globalizacji, migracji, sekularyzacji i rewolucji cyfrowej, także mormonizm stoi przed wyzwaniami, które mogą wstrząsnąć każdą strukturą religijną. I choć wiele zasad Kościoła wydaje się „niezmienne”, LDS Church pokazuje, że potrafi adaptować się bez porzucania swojej tożsamości.

Przykłady zmian i otwartości:

Nowoczesne narzędzia edukacyjne – Kościół rozwija własne platformy e-learningowe, aplikacje do studiowania pism świętych i cyfrowe seminaria.
Wsparcie humanitarne – LDS Charities to jedna z największych organizacji pomocowych, działająca w ponad 100 krajach.
Dialog międzyreligijny – mormoni aktywnie uczestniczą w konferencjach międzywyznaniowych, promując pokój i współpracę.
Równość rasowa – Kościół podejmuje działania na rzecz integracji różnych grup etnicznych, szczególnie w USA i Ameryce Łacińskiej.

Wszystko to sprawia, że mormonizm – choć z jednej strony konserwatywny – z drugiej jest jednym z najbardziej zorganizowanych i elastycznych ruchów religijnych XXI wieku. Umiejętnie łączy tradycję z nowoczesnością, a jego członkowie, choć często wyśmiewani, trwają w wierze z niesłabnącą determinacją.

Bo dla nich religia to nie tylko przekonanie. To życie, misja, przyszłość i wieczność – splecione w jedno.

FAQ mormon

Kim są mormoni?

Mormoni to członkowie Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, chrześcijańskiego ruchu religijnego powstałego w XIX wieku w Stanach Zjednoczonych. Wierzą w dodatkowe objawienia, m.in. Księgę Mormona.

Czym różni się religia mormonów od innych wyznań chrześcijańskich?

Mormoni uznają Księgę Mormona jako świętą księgę obok Biblii, wierzą w żyjącego proroka i kontynuację objawień. Mają także odmienne poglądy na temat Trójcy Świętej i natury Boga.

Czy mormoni nadal praktykują poligamię?

Nie, główny nurt Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich oficjalnie zakazał poligamii w 1890 roku. Istnieją jednak mniejsze grupy odłamowe, które ją nadal praktykują.

Jak wygląda życie codzienne mormona?

Mormoni prowadzą życie oparte na rodzinnych wartościach, regularnie się modlą, uczestniczą w spotkaniach kościelnych, unikają używek i często angażują się w działania wspólnotowe oraz misyjne.

Czy mormoni są obecni w Polsce?

Tak, mormoni działają również w Polsce. Kościół ma tu swoje wspólnoty, a misjonarze prowadzą działalność ewangelizacyjną. Liczba członków w Polsce jest niewielka, ale aktywna.